“Primum non nocere”

Θεμελιώδες ιατρικό αξίωμα-αφορισμός, που στα ελληνικά μπορεί να αποδοθεί ότι ως ιατροί θα πρέπει «πάνω από όλα, να μη βλάπτουμε» τον ασθενή. Είναι, επίσης, πολύ διαδεδομένο στους τόπους ιατρικής εκπαίδευσης στις ΗΠΑ, τόσο στη λατινική του εκδοχή όσο και στην αγγλική γλώσσα (First, do no harm). Η προέλευσή του δεν είναι βέβαιη. Θεωρείται από πολλούς ότι αποτελεί τμήμα του Ιπποκρατικού Όρκου, όμως αυτό δεν είναι ακριβές. Άλλωστε, ο Ιπποκράτης ο Κώος (460-377 π.Χ.) δεν έγραφε στα Λατινικά. Ο Ιπποκράτης, πάντως, αναφέρθηκε στην ίδια έννοια στο σώμα των κειμένων του. Στο έργο του «Επιδημιών Α» λέει, αναφερόμενος στον ρόλο του ιατρού: «ἀσκεῖν περὶ τὰ νοσήματα δύο, ὠφελεῖν ἢ μὴ βλάπτειν». Νεότεροι ερευνητές αναφέρουν ότι αυτός ο αφορισμός απεδόθη από τον άγγλο χειρουργό Thomas Inman, σε βιβλίο του το 1860, στον διάσημο άγγλο ιατρό Thomas Sydenham (1624-1689), θεμελιωτή της κλινικής ιατρικής και της επιδημιολογίας, που έχει θεωρηθεί ως «ο Άγγλος Ιπποκράτης».

Είμαστε όλοι επιρρεπείς στο να βλάψουμε τον ασθενή παρά τη θέλησή μας. Αυτό, για παράδειγμα, μπορεί να συμβεί με κάποιο ιατρικό λάθος, ή με λανθασμένη διάγνωση. Αυτό, όμως, που πολλοί γιατροί παραβλέπουν ή ξεχνούν είναι ότι πολύ συχνά βλάπτουμε τον ασθενή μας και με άλλους τρόπους. Τέτοιοι τρόποι, ατυχώς πολύ συχνοί στην εποχή μας, είναι:  α/η οικονομική εκμετάλλευση, β/η επιλογή πολλών να υπηρετούν κυρίως ανάγκες, συμφέροντα ή σκοπιμότητες πάνω από τις ανάγκες και τα συμφέροντα του ασθενούς και γ/η «υπερθεραπεία» (overtreatment). Αναφέρομαι πιο αναλυτικά στο πρόβλημα της «υπερθεραπείας» σε άλλη σελίδα αυτού του site. Θα πρέπει, όμως, εδώ να προσθέσω τις σχετικές απόψεις του διάσημου αμερικανού καρδιολόγου, πρωτοπόρου ερευνητή και ακτιβιστή (Βραβείο Nobel για την Ειρήνη, 1985) Dr. Bernard Lown, όπως τις εξέφρασε σε ομιλία του τον Απρίλιο του 2012: «Η Ιατρική είναι ένα κάλεσμα. Είναι ουσιαστικώς μια ηθική επιχείρηση θεμελιωμένη σε ένα συμβόλαιο εμπιστοσύνης ανάμεσα στους επαγγελματίες της υγείας και τους ασθενείς. Η πρωταρχική αποστολή του κλινικού ιατρού είναι να θεραπεύει, να φροντίζει, να προστατεύει τον άρρωστο και να εργάζεται για την προαγωγή της υγείας όλων. Κεντρική θέση στη σχέση ιατρού-ασθενούς έχει η προσδοκία ότι οι ανάγκες του ασθενούς θα μπαίνουν πρώτες, πάνω και πέρα από προσωπικά συμφέροντα ή τα συμφέροντα τρίτων»... «Συζητούμε για την υπερθεραπεία σαν να ήταν απλώς μια ακατάλληλη οικονομική συναλλαγή. Η υπερθεραπεία βλάπτει τους ασθενείς και συνεπώς ακυρώνει την πρώτη αρχή του να είναι κάποιος γιατρός, primum non nocere».

Δημήτρης Δασκαλόπουλος

Δεκέμβριος 2013


Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter: